Her pazartesi sabahı, birçok kişinin aklından aynı cümle geçer:
“Bugün diyete başlıyorum.”
Sanki pazartesi günlerinin bir büyüsü vardır; yeni başlangıçlar, tazelenmiş kararlar, sil baştan hayaller… Fakat işin ilginç yanı şudur: Diyete başlamak için pazartesiyi bekleyenlerin büyük bir kısmı, o pazartesiyi asla bulamaz. Ya cuma günü yapılan küçük bir kaçamak bütün haftayı bozar, ya da “nasıl olsa pazartesi yeniden başlarım” düşüncesiyle kontrolsüz yemek alışkanlıkları devam eder.
Peki gerçekten, sağlıklı bir beslenme düzeni için pazartesi gününü beklememiz gerekir mi? Elbette hayır. Asıl mesele, “diyet” kavramına yüklediğimiz anlamda ve disiplinli bir yaşam tarzını benimseyip benimsemediğimizde yatıyor.
Pazartesiyi Beklemek: Psikolojik Bir Tuzak
Pazartesi diyeti, aslında psikolojide “erteleyici davranış” olarak bilinen bir durumun tipik örneğidir. İnsan zihni, bir davranış değişikliğini geleceğe atarak bugünün sorumluluğundan kurtulmak ister. Bu nedenle pazartesi, haftanın sembolik bir dönüm noktasıdır. “Yeni sayfa açmak” için idealmiş gibi görünür.
Ama burada bir tehlike vardır: Erteleme, kişinin kendisine verdiği sözü sürekli ötelemesine yol açar. Birkaç günlüğüne “nasıl olsa pazartesi başlıyorum” diyerek fazladan tüketilen yiyecekler, hem fiziksel sağlığı hem de psikolojik motivasyonu olumsuz etkiler. Üstelik pazartesiye kadar geçen sürede kazanılan alışkanlıklar, yeniden başlama ihtimalini de zayıflatır.
Çünkü insan beyni sürekli yinelenen davranışları alışkanlığa dönüştürür. Pazartesiyi beklemek, aslında farkında olmadan “bugünü boş ver” alışkanlığını güçlendirir.
Asıl Başlangıç: Bir Sonraki Öğün
Beslenme düzeninde en önemli nokta şudur: Hiçbir şey için geç değil.
Bugün fazla kaçırdığınız bir öğle yemeği, sizin bütün gününüzü ya da haftanızı kaybettiğiniz anlamına gelmez. Asıl belirleyici olan, ondan sonraki öğünde nasıl davrandığınızdır.
Diyelim ki öğlen tatlı kaçamağı yaptınız. Çoğu kişi bu noktada “nasıl olsa bozdum” deyip akşam yemeğinde de fazlaca tüketir. Ama işte bu, en büyük yanılgıdır. Halbuki akşam öğününde daha dengeli seçimler yaparak, vücudunuzu tekrar dengeye getirebilirsiniz.
Bu nedenle diyet için pazartesiyi beklemek yerine, bir sonraki öğünde sağlıklı tercihler yapmak çok daha etkili ve sürdürülebilir bir yöntemdir.
Sürdürülebilir Beslenme: Bir Ömürlük Yol Arkadaşı
Sağlıklı beslenme, geçici bir proje ya da kısa vadeli bir maraton değildir. Ömür boyu devam edecek bir yaşam tarzıdır. “Diyet” kelimesi, çoğu zaman kısıtlama, yasak ve zorunluluklarla ilişkilendirilir. Oysa doğru yaklaşım, sağlıklı beslenmeyi hayatın doğal bir parçası haline getirmektir.
Sürdürülebilir beslenmenin temelinde şunlar vardır:
- Esneklik: Ara sıra kaçamaklar olabilir. Önemli olan dengeyi bozmamaktır.
- Bilinç: Ne yediğinizi, ne kadar yediğinizi ve neden yediğinizi fark etmek.
- Alışkanlık: Küçük adımlarla başlayan düzenli davranışların zamanla kalıcı hale gelmesi.
Bu yaklaşım sayesinde kişi, pazartesiyi beklemeden her gün yeni bir başlangıç yapabileceğini öğrenir. Çünkü asıl mesele, pazartesi değil, bugündür.
Bahaneler Bugünü Kolaylaştırır, Ama Yarını Zorlaştırır
İnsan zihni kısa vadede kolay olanı seçmeye eğilimlidir. “Bugün yiyeyim, yarın başlarım” düşüncesi, anlık mutluluk verir ama uzun vadede pişmanlık yaratır.
Burada önemli bir hatırlatma yapmak isterim:
- Bahaneler bugünü kolaylaştırır, ama yarını zorlaştırır.
- Disiplin bugünü zorlaştırır, ama yarını kolaylaştırır.
Sağlıklı yaşam için disiplinli olmak, kısa vadede biraz çaba gerektirse de uzun vadede büyük bir kolaylık sağlar. Enerjiniz artar, kilo kontrolünüz düzenlenir, hastalık riskleriniz azalır. Daha önemlisi, kendinize verdiğiniz sözü tutmanın huzurunu yaşarsınız.
Küçük Adımların Gücü
Diyet ve beslenme söz konusu olduğunda, birçok kişi büyük değişiklikler bekler. Oysa en kalıcı dönüşümler, küçük adımlarla başlar.
- Gün içinde 1 bardak fazladan su içmek,
- Akşam yemeğinde 1 dilim ekmek yerine salata tercih etmek,
- 10 dakika yürüyüş eklemek,
- Şekeri çaya 1 kaşık daha az koymak…
Bu küçük değişiklikler, bir zincir gibi birbirine eklenir ve zamanla güçlü bir yaşam tarzına dönüşür. Pazartesi değil, bugünün küçük adımı geleceğin büyük başarısını getirir.
Diyet Psikolojisinde Pazartesinin Yeri
Araştırmalar, pazartesi gününün insan zihninde “yenilenme” duygusunu tetiklediğini gösteriyor. Bunun nedeni, haftalık döngülerin psikolojik olarak başlangıç hissi uyandırmasıdır. Ancak bu durumun iki farklı sonucu olabilir:
- Pozitif Etki: Pazartesi gerçekten motive edici bir başlangıç noktası olabilir. İnsan zihni yeni haftaya yeni hedeflerle başlamaktan hoşlanır.
- Negatif Etki: Pazartesiyi beklemek, kişinin bugünkü davranışını önemsizleştirmesine ve sürekli ertelemesine yol açar.
Dolayısıyla pazartesi, bir fırsat olabilir ama tek çıkış noktası değildir. Önemli olan, motivasyonu sadece haftanın ilk gününe hapsetmemektir.
Diyetisyen Gözüyle: Uygulanabilir Öneriler
Pazartesi sendromunu aşmak ve sürdürülebilir bir beslenme düzeni oturtmak için şu öneriler işinize yarayabilir:
- Hedefinizi Küçültün: “Bir ayda 10 kilo” yerine “bu hafta her gün 2 litre su içmek” gibi basit hedefler koyun.
- Bir Sonraki Öğüne Odaklanın: Diyeti bozduğunuzda “her şey bitti” demeyin. Sadece sıradaki öğünde doğru tercihler yapın.
- Bahane Üretmeyi Bırakın: Ne kadar erken başlarsanız, o kadar erken sonuç alırsınız.
- Kendinize Şefkat Gösterin: Hata yaptığınızda kendinizi suçlamak yerine, neden o hatayı yaptığınızı analiz edin.
- Rutinler Oluşturun: Sabah kahvaltısında her zaman bir protein kaynağı eklemek, akşam yemeğinde sebze bulundurmak gibi basit rutinler beslenmeyi kolaylaştırır.
- Motivasyon Sözleriyle Kendinizi Destekleyin: “Bahaneler bugünü kolaylaştırır, yarını zorlaştırır. Disiplin bugünü zorlaştırır, yarını kolaylaştırır” gibi cümleleri görünür bir yere yazın.
Son Söz: Başlangıç Bugündür
Diyet bir pazartesi sabahına, hatta bir yılbaşına ya da özel bir güne sıkıştırılacak bir mesele değildir. Diyet, hayatın kendisidir. Her öğünde, her lokmada verilen küçük kararlarla şekillenir.
Unutmayın: Siz pazartesiyi beklerken, hayat devam ediyor. Vücudunuz her gün işliyor, her gün besleniyor. Bu nedenle en doğru zaman, tam da şu andır.
Sağlıklı beslenme için bugünden küçük bir adım atın. Bir sonraki öğünde daha bilinçli bir seçim yapın. Çünkü sağlıklı yaşam, yarının değil, bugünün hediyesidir.
Dyt. Melina Ezgi Tosun
Kaynakça
- Baumeister, R. F., & Tierney, J. (2011). Willpower: Rediscovering the greatest human strength. Penguin.
- Prochaska, J. O., & Velicer, W. F. (1997). The Transtheoretical Model of Health Behavior Change. American Journal of Health Promotion, 12(1), 38–48.
- Sniehotta, F. F., Schwarzer, R., Scholz, U., & Schüz, B. (2005). Action planning and coping planning for long-term lifestyle change: theory and assessment. European Journal of Social Psychology, 35(4), 565–576.
- Thomas, J. G., Bond, D. S., Phelan, S., Hill, J. O., & Wing, R. R. (2014). Weight-loss maintenance for 10 years in the National Weight Control Registry. American Journal of Preventive Medicine, 46(1), 17–23.
- Wansink, B. (2014). Slim by Design: Mindless Eating Solutions for Everyday Life. HarperCollins.
Kaynak: Bihaber.TR köşe yazarı Melina Ezgi Tosun